NILAI SYUMULIYAH, KAFA’AH DAN TASAMUH DALAM TAFSIR SURAT AL-HUJURAT AYAT 13
Keywords:
Tafsir, Syumuliyah, Kafa’ah, TasamuhAbstract
This research examines religion and humanity from the perspective of the value of diversity referring to Surah al-Hujurat verse 13. A multicultural Indonesian society consisting of ethnic, cultural and religious aspects will have logical consequences for an attitude of understanding and respecting differences. So that diversity is seen as a necessity in all aspects of life without having to cause conflict. In the Qur'an, especially in Surah al-Hujurat verse 13, we find a portrait of a multicultural society as the embodiment of the symbol of Bhineka Tunggal Ika. In this research, the method used is a literature study with technical data analysis in the form of analytical descriptive. The findings of this research are values reflected in the opinions of the mufasir, namely the value of syumuliyyah, the value of kafa'ah and the value of tasamuh. These three values should be internalized and implemented in realizing the spirit of religion in the context of national and state life
References
Abdul Saman Nasution, ‘Strategi Membangun Nilai-Nilai Toleransi Antar Umat Beragama Di Indonesia.’, Jurnal Pendidikan Dasar Dan Sosial Humaniora, 2.1 (2022)
Abu Bakar, ‘Konsep Toleransi Dan Kebebasan Beragama ’, Toleransi: Media Ilmiah Komunikasi Umat Beragama, 7.2 (2016)
Abu Ja’far Muhammad bin Jarir bin Yazid bin Katsir bin Ghalib al-Amali ath-Thabari, Jami’ al-Bayan Fi Ta’wil al-Qur’an (Jakarta: Pustaka Azzam, 2019)
Abu Muhammad al-Husain bin Mas’ud bin Muhammad al-Farra ’al-Baghawi, Ma’alimut Tanzil (Beirut: Dar Ibn Hazm, 2002)
Al-Husainy, Abi Al Thoyyib Shodiq Khon bin Hasan bin Ali bin Lutfillah, Fathul Bayan (Beirut: Dar Ibn Hazm, 1992)
Aliyan, Dewi Nur Annisa, and Abdulloh Hamid, ‘Implementasi Pengelolaan Education Management Information System (EMIS) Di Madrasah Diniyah Takmiliyah Al Hidayah Mojokerto’, Jurnal Ilmiah Iqra’, 15.2 (2021), 174 https://doi.org/10.30984/jii.v15i2.1533
Al-Qurthubi, Abi ‘Abdillah Muhammad bin Ahmad bin Abu Bakr, Al-Jami’ul Ahkamul Qur`an (Beirut: Ar-Risalah Publisher, 2006)
Anan, Asrul, ‘Multikultural Dalam Perspektif Al-Qur’an’, Jurnal Al-Murabbi , 1.2 (2016)
Anwar, Saiful, ‘Internalisasi Nilai Pendidikan Akhlak Dalam Surat Al-Hujurat Ayat 11-13 Menurut Tafsir Fi Zilalil Qur’an’, JIE (Journal of Islamic Education), 6.1 (2021), 1 https://doi.org/10.52615/jie.v6i1.190
Asep Kusnadi, and Saefudin Ibrohim, ‘Nilai-Nilai Keragaman Pada Pancasila Perspektif Al-Quran Surah Al-Hujurat Ayat 13.’, Angewandte Chemie International Edition, 12.3 (2018)
Asriadi, ‘Komunikasi Antar Budaya Dalam Perspektif Al-Qur’an Surat Al-Hujurat Ayat 13’, Komunikasi Antar Budaya , 1 (2019)
Az-Zamaksary, and Abul Qasim Mahmud bin Umar, Al-Kasyaf (RIyadh: Maktabah Al-Abiykan, 1998)
Baharun, Hasan, and Robiatul Awwaliyah, ‘Pendidikan Multikultural Dalam Menanggulangi Narasi Islamisme Di Indonesia’, Jurnal Pendidikan Agama Islam (Journal of Islamic Education Studies), 5.2 (2017), 224 https://doi.org/10.15642/jpai.2017.5.2.224-243
Budiyono, Alief, ‘Urgensi Konseling Komunitas Dalam Menjaga Toleransi Beragama’, KONSELING: Jurnal Ilmiah Penelitian Dan Penerapannya , 3.3 (2022)
Dwi Cahyati, Ernah, and Derry Ahmad Rizal, ‘Konsep Perdamaian Agama Islam Sebagai Ummat Khalayak Dalam Surah Al-Hujurat Ayat 13’, Jurnal SUARGA: Studi Keberagamaan Dan Keberagaman, 1.1 (2022), 45–54 https://doi.org/10.24090/suarga.v1i1.6678
Eriani, Endah Devy, M.Si., Dr. Rahmi Susanti, and M.Pd Dr. Meilinda, ‘Hubungan Penerapan Bhinneka Tunggal Ika Dan Nilai - Nilai Pancasila Dengan Profil Pelajar Pancasila’, Jurnal Pengabdian West Science, 2.01 (2023), 25–37 https://doi.org/10.58812/jpws.v2i01.131
Fadhilah, Na’im, and Deswalantri Deswalantri, ‘Nilai-Nilai Pendidikan Karakter Dalam Al-Qur’an Surat Al-Hujurat Ayat 11-13: Kajian Tafsir Al-Azhar Karya Hamka’, Jurnal Pendidikan Tambusai, 6.3 (2022), 13525–34 https://doi.org/10.31004/jptam.v6i3.4468
Fatihatusshofwa, Maulida, Muhammad Haekal Fatahillah Akbar, Muhammad Hamzah Nashrullah, and Asep Abdul Muhyi, ‘PERSPEKTIF ISLAM TENTANG MODERASI BERAGAMA: ANALISIS TAFSIR MAUDHU’I’, Al Muhafidz: Jurnal Ilmu Al-Qur’an Dan Tafsir, 3.2 (2023), 131–48 https://doi.org/10.57163/almuhafidz.v3i2.78
Fitrah Sugiarto, Sumarlin, Muhammad Subki, ‘Penafsiran QS. Al-Hujurat [49] Ayat 13 Tentang Kesetaraan Gender Dalam Al-Qur’an Menurut Quraish Shihab Dan Sayyid Quthb’, Al Furqan: Jurnal Ilmu Al Quran Dan Tafsir, 4.1 (2021), 12–28 https://doi.org/10.58518/alfurqon.v4i1.634
Goleman, Daniel, and Richard Boyatzis, ‘Primal Leadership Unleashing the Power of Emotional Intelligence’, Harvard Business Press (Massasuchet, 2013)
Hanafi, Jonari, ‘KONSEP PENDIDIKAN GENDER DI DALAM ISLAM’, THORIQOTUNA: Jurnal Pendidikan Islam, 2.1 (2019), 120–55 https://doi.org/10.47971/tjpi.v2i1.123
Hirsch, Magdalena, Maykel Verkuyten, and Kumar Yogeeswaran, ‘To Accept or Not to Accept: Level of Moral Concern Impacts on Tolerance of Muslim Minority Practices’, British Journal of Social Psychology, 58.1 (2019), 196–210 https://doi.org/10.1111/bjso.12284
Iffah, Fadhillah, and Yuni Fitri Yasni, ‘Manusia Sebagai Makhluk Sosial Pertemuan’, Lathaif: Literasi Tafsir, Hadis Dan Filologi , 1.1 (2022)
Jalaluddin, Psikologi Agama (Depok: Raja Grafindo, 2021)
Khoir, Mulyanto Abdullah, and Muhammad Isa Anshory, ‘Toleransi Dan Prinsip-Prinsip Hubungan Antarumat Beragama Dalam Perspektif Dakwah Islam’, Pawarta: Journal of Communication and Da’wah, 1.2 (2023), 52–78 https://doi.org/10.54090/pawarta.302
Kurnia Muhajarah, and Muhammad Nuqlir Bariklana, ‘AGAMA, ILMU PENGETAHUAN DAN FILSAFAT’, Jurnal Mu’allim, 3.1 (2021), 1–14 https://doi.org/10.35891/muallim.v3i1.2341
Larassati, Minten Ayu, ‘PENDEKATAN INKLUSIF DALAM PENDIDIKAN AGAMA ISLAM’, KAGANGA KOMUNIKA: Journal of Communication Science, 2.1 (2020), 64–67 https://doi.org/10.36761/kagangakomunika.v2i1.628
Lickona, Thomas, Educating for Character (Jakarta: Bumi Aksara, 2015)
Majdi, Muhammad Zainul, Ahmad Zamzam, Heri Hadi Saputra, Hajriana Arfah, and Baiq Wahidah, ‘PENDIDIKAN MULTIKULTURAL DALAM KEBINEKAAN: ANALISIS MORFOSEMANTIK TERHADAP FRASE “LI TA’ARAFU” DALAM SURAT AL-HUJURAT AYAT 13’, JURNAL LISDAYA, 17.2 (2021), 83–89 https://doi.org/10.29303/lisdaya.v17i2.47
McCullough, Michael E., and Brian L. B. Willoughby, ‘Religion, Self-Regulation, and Self-Control: Associations, Explanations, and Implications.’, Psychological Bulletin, 135.1 (2009), 69–93 https://doi.org/10.1037/a0014213
Miftahusyai’an, Mohammad, and Galih Puji Mulyoto, ‘Delasi Agama - Manusia Dalam Spirit Pancasila (Membangun Egalitarianisme Dalam Kemerdekaan Keyakinan)’, Jurnal Pancasila Dan Kewarganegaraan, 5.2 (2020), 44–53 https://doi.org/10.24269/jpk.v5.n2.2020.pp44-53
Mizani, Zeni Murtafiati, ‘INCLUSIVE-PLURALISTIC ISLAMIC RELIGIOUS EDUCATION MODEL AS AN ALTERNATIVE TO INVESTING THE VALUES OF RELIGIOUS MODERATION’, Muslim Heritage, 7.2 (2022), 487–504 https://doi.org/10.21154/muslimheritage.v7i2.5018
Muhammad, Giantomi, Uus Ruswandi, Nina Nurmila, and Qiqi Yuliati Zakiyah, ‘Implementation of Multicultural Values through the Hidden Curriculum of PAI Subjects in Forming a Peace-Loving Character in Junior High Schools’, European Journal of Education and Pedagogy, 4.6 (2023), 113–20 https://doi.org/10.24018/ejedu.2023.4.6.768
Muhammad Iqbal Ilmiawan, Riki Zogik Firmansyah, Riki Zogik Firmansyah, Masrifatul Roidha, Dini Trianingsih, and Taufikurrahman, ‘Hak Asasi Manusia Dalam Perspektif Islam Dan Barat’, AL Qanun , 2.1 (2019)
Muhtarom, Ali, ‘Problematika Konsep Kafaâ€TMah Dalam Fiqih (Kritik Dan Reinterpretasi)’, JURNAL HUKUM ISLAM, 2018, 205–21 https://doi.org/10.28918/jhi.v16i2.1739
Nanditya Putra, Bramana, Nur Muhamad Khusnan, and Muhammad Ikrom, ‘PENGERTIAN AGAMA DAN PERAN AGAMA DALAM KESEHATAN MENTAL’, MUHAFADZAH, 3.1 (2023), 21–25 https://doi.org/10.53888/muhafadzah.v3i1.595
Neila Ramdhani, ‘Emosi Moral Dan Empati Pada Pelaku Perundungan-Siber ’, Jurnal Psikologi UGM, 43.1 (2015)
Nihayah, Rohatun, ‘Kesetaraan Gender Melalui Pendekatan Hermeneutika Gadamer Dalam Kajian Q.S. Al-Hujurat Ayat 13’, Syariati : Jurnal Studi Al-Qur’an Dan Hukum, 7.2 (2021), 207–18 https://doi.org/10.32699/syariati.v7i2.2112
Ningsih, Eka Fitria, Fitra Setiawan, and Sri Rahayu Ningsih, ‘STRATEGI KEPALA SEKOLAH DALAM PEMBENTUKAN SIKAP TOLERANSI UMAT BERAGAMA KEPADA PESERTA DIDIK’, Jurnal Ilmiah Pendidikan Dan Keislaman, 3.1 (2023), 97–104 https://doi.org/10.55883/jipkis.v3i1.56
Nurani, Shinta, Luthfi Maulana, and Eni Purwati, ‘Living Qur’an as New Market Trends of Islamic Education in Indonesia’, Hayula: Indonesian Journal of Multidisciplinary Islamic Studies, 6.1 (2022), 1–18 https://doi.org/10.21009/hayula.006.01.01
Nurmalia, Nurmalia, ‘Konsep Pendidikan Multikultural Dalam Perspektif Al-Qurâ€TMan (Studi Pada QS. Al-Hujurat Ayat 9-13)’, JM2PI: Jurnal Mediakarya Mahasiswa Pendidikan Islam, 1.1 (2020), 209–34 https://doi.org/10.33853/jm2pi.v1i1.77
Purnomo, Purnomo, and Putri Irma Solikhah, ‘Konsep Dasar Pendidikan Islam Inklusif : Studi Tentang Inklusivitas Islam Sebagai Pijakan Pengembangan Pendidikan Islam Inklusif’, J-PAI: Jurnal Pendidikan Agama Islam, 7.2 (2021) https://doi.org/10.18860/jpai.v7i2.13286
Qurthubi, Imam Al, Tafsir al Qurthubi (Jakarta: Pustaka Azzam, 2007)
Quthb, Sayyid, Tafsir Fi Zhilalil Qur’an (Jakarta: Gema Insani Press, 2003)
Raudya Tuzzahra Maghfirani, ‘Implementasi Nilai Kebhinekaan Global Dalam Profil Pelajar Pancasila Untuk Menghadapi Krisis Identitas Nasional’, Bersatu: Jurnal Pendidikan Bhinneka Tunggal , 2023
Safitri, Rizka Ayu, Kurnia Neta Diyana, Silvia Maf”ula Zain, and Mohammad Rofiq, ‘PENDIDIKAN ISLAM INKLUSIF’, Studia Religia : Jurnal Pemikiran Dan Pendidikan Islam, 7.1 (2023) https://doi.org/10.30651/sr.v7i1.18261
Sanusi, Achmad, Sistem Nilai (Bandung : Nuansa Cendikia, 2018)
Shofwan, Imam, and Achmad Munib, ‘Pendidikan Karakter Sosial Qur’ani: Studi Tafsir Surat Al-Hujurat Ayat 11-13’, Jurnal Intelektual: Jurnal Pendidikan Dan Studi Keislaman, 13.1 (2023), 72–84 https://doi.org/10.33367/ji.v13i1.3500
Sidik, Firman, ‘PEMIKIRAN BISRI MUSTOFA TENTANG NILAI PENDIDIKAN KARAKTER (KAJIAN SURAT AL-HUJURAT AYAT 11-15 TAFSIR AL-IBRIZ)’, Tawazun: Jurnal Pendidikan Islam, 13.1 (2020), 42 https://doi.org/10.32832/tawazun.v13i1.2980
Suharsimi Arikunto, Manajemen Pengajaran Secara Manusiawi, 1993
Supriyadi, Tedi., ‘Wacana Perempuan Dalam Perspektif Pendidikan Islam’, Jurnal Sosioreligi, 1.1 (2018)
Tafsir at-Taẖrīr wa at-Tanwīr, Ibn ʿĀsyūr, Muhammad at-Ṭāhir (Tunisiya: Dār Al-Tūnisīyah Lil-Nasyr, 1984)
Taja, Nadri, Encep Syarief Nurdin, Aceng Kosasih, Edi Suresman, and Tedi Supriyadi, ‘Character Education in the Pandemic Era: A Religious Ethical Learning Model through Islamic Education’, International Journal of Learning, Teaching and Educational Research, 20.11 (2021), 132–53 https://doi.org/10.26803/ijlter.20.11.8
Yuniarto, Yustinus J.W., Ambrosius Heri Krismawanto, and Nerita Setiyaningtiyas, ‘Merefleksikan Kembali Toleransi Bagi Kebersamaan Yang Pluralistik Antar Manusia’, Ganaya : Jurnal Ilmu Sosial Dan Humaniora, 6.2 (2023), 397–411 https://doi.org/10.37329/ganaya.v6i2.2354
Yusuf, Mohamad Yasin, ‘Pendidikan Islam Inklusif-Multikultural Dalam Perspektif Teori Gestalt’, Ta’allum: Jurnal Pendidikan Islam, 2.2 (2014) https://doi.org/10.21274/taalum.2014.2.02.195-214